ეთნიკური უმცირესობებისა და ქართველი მუსლიმების პრობლემები - შეხვედრა თელავში
27 ივნისს ქალაქ თელავის დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრში
არასამთავრობო ორგანიზაციებმა, „პლატფორმა სალამ“, „სოლიდარობის
თემმა“ და „ახალგაზრდები დემოკრატიული ცვლილებებისთვის“ სოლიდარობის
ტურის ფარგლებში შეხვედრა გამართეს.
შეხვედრის მთავარი მიზანი იყო ეთნიკური უმცირესობებისა და ქართველი მუსლიმების წინაშე არსებული პრობლემებისა და გამოწვევების შესახებ დომინანტურ საზოგადოებაში ცნობიერების დონის ამაღლება.
არასამთავრობო ორგანიზაცია „პლატფორმა სალამის“ წევრი აიჰან ჰასანლი SPEQTRI.GE-სთან საუბარში აღნიშნავს, რომ პროექტის ფარგლებში შეხვედრები უკვე გაიმართა ზუგდიდსა და ქუთაისში, თელავი იყო მესამე მუნიციპალიტეტი.
„შეხვედრებზე ვსაუბრობთ ჩვენს პრობლემებსა და საჭიროებებზე, ასევე ვსაუბრობთ სხვადასხვა მნიშვნელოვან თემაზე. ვეცნობით მუნიციპალიტეტების მოსახლეობას.
მარნეულში გვექნება მასშტაბური დასკვნითი შეხვედრა. ღონისძიებას დანარჩენი შვიდი მუნიციპალიტეტიდან შერჩეული სტუმრები დაესწრებიან,“ - ამბობს აიჰან ჰასანლი.
შეხვედრაზე განხილული ერთ-ერთი პრობლემა იყო ეთნიკური უმცირესობების ინტეგრაციის საკითხი.
„ჩვენ ვამბობთ, რომ ინტეგრაციის პროცესი ჯერ არც დაწყებულა, რადგან ის აუცილებელი პირობები, რომლებიც ქმნის რეალურ ინტეგრაციას - ენის პოლიტიკა, განათლების პოლიტიკა, კულტურის პოლიტიკა, საჯარო სექტორში დასაქმების საკითხი, საჯარო სერვისებზე ხელმისაწვდომობა, ჯერ არ არსებობს,“ - განმარტავს აიჰანი.
მისივე თქმით, განსხვავებული პრობლემები აქვთ საქართველოში მცხოვრებ ეთნიკურ აზერბაიჯანელებს, სომხებსა და ასევე ქართველ მუსლიმებსაც.
„ეთნიკურად აზერბაიჯანელების შემთხვევაში, ძირითადი პრობლემებია საჯარო სერვისებზე ხელმისაწვდომობა, საჯარო სექტორში დასაქმება, განათლების სისტემაში არსებული პრობლემები - სტატისტიკის მიხედვით, ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში საბავშვო ბაღების რაოდენობა სამჯერ ნაკლებია, საქართველოს დანარჩენ რეგიონებთან შედარებით.
სკოლებში არის პროფესიონალური კადრების დეფიციტი, ქართულ ენას სრულყოფილად არავინ ასწავლის, სკოლების უმრავლესობა ავარიულ მდგომარეობაშია, სახელმძღვანელოები არ არის სრულყოფილად ნათარგმნი, არ იბეჭდება საქართველოში, ჩამოაქვთ მეზობელი ქვეყნებიდან, ქართული ენის სწავლა ფასიანია, რაც არის პირდაპირი დისკრიმინაცია და ხელს უშლის [ეთნიკურ უმცირესობებს] სახელმწიფო ენის სწავლაში. 1+4 პროგრამის ფარგლებში, ქართული ენის მოსამზადებელი კურსის ღირებულება 2250 ლარს შეადგენს.
გარდა ამისა, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემაა ჩვენი გვარების საკითხი - დღევანდელი კანონმდებლობა არ გვაძლევს საშუალებას, დავიბრუნოთ ჩვენი ავთენტური გვარები,“ - აცხადებს ჩვენთან საუბარში აიჰან ჰასანლი.
განსხვავებული პრობლემები აქვს საქართველოში მცხოვრებ სომხურ თემს. მათ შორისაა, საქართველოს მოქალაქეობის მიღების საკითხი.
აიჰან ჰასანლის განმარტებით, იმ სომეხ მოსახლეობას, რომელიც საქართველოდან მეზობელ ქვეყნებში სამუშაოდ იყო წასული, საქართველოში დაბრუნების შემდეგ, მოქალაქეობის მიღებასთან დაკავშირებით პრობლემები შეექმნა, რადგან ქვეყანაში 2013 წელს „მოქალაქეობის შესახებ“ ახალი კანონი მიიღეს. ამ დოკუმენტის შესაბამისად, საჭირო გახდა ქართული ენის გამოცდის ჩაბარება.
„იქიდან გამომდინარე, რომ ეთნიკურად სომეხი მოსახლეობის უმრავლესობა ასაკოვანია, ვერ აბარებენ შესაბამის გამოცდას და ვერ იბრუნებენ საქართველოს მოქალაქეობას,“ - გვეუბნება აიჰანი.
ქართველი მუსლიმებისთვის უდიდეს პრობლემას მეჩეთების მშენებლობა წარმოადგენს. პლატფორმა სალამი მიიჩნევს, რომ მართალია, ამ კუთხით, კანონმდებლობაში არანაირი პრობლემა არ არსებობს, თუმცა, ასევე არ არსებობს პოლიტიკური ნება, თუნდაც, კერძო ტერიტორიაზე, საკუთარი ხარჯით ააშენონ მეჩეთი.
„ქართველი მუსლიმების თემმა ორი სასამართლო პროცესი მოიგო. პირველი სასამართლო დავა ეხებოდა ბათუმის მუნიციპალიტეტის მერიის მხრიდან მეჩეთის მშენებლობისთვის ნებართვის არგაცემას. სასამართლომ მუნიციპალიტეტის პოზიცია დისკრიმინაციულად შეაფასა.
კიდევ ერთი პრობლემაა ქართველი მუსლიმების კულტურისა და ტრადიციების არაღიარების საკითხი. მაგალითად, არსებობს უამრავი მეჩეთი, რომელიც აშენებულია ორი და მეტი საუკუნის წინ, თუმცა კულტურის სამინისტრო და დღევანდელი კულტურის პოლიტიკა არ აღიარებს მათ. არცერთ მუზეუმში ხულოსა თუ აჭარაში არ არსებობს ქართველი მუსლიმების კულტურასთან დაკავშირებული ინფორმაცია.
აღსანიშნავია, ქართველი მუსლიმების ინტეგრაციის პრობლემაც. ხშირად ისინი დისკრიმინაციის მსხვერპლებიც არიან,“ - ამბობს აიჰან ჰასანლი.
მისივე შეფასებით, მსგავსი სახის შეხვედრები მეტად მნიშვნელოვანია იმისთვის, რომ საზოგადოებამ გაიგოს ჩვენს ქვეყანაში მცხოვრები ეთნიკური უმცირესობებისა და ქართველი მუსლიმი თემის საჭიროებები და პრობლემები.
„მაგალითად, როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, რომ ეთნიკურ უმცირესობებში არსებობს ენის პრობლემა, დომინანტური საზოგადოება მოგვიწოდებს, რომ ვისწავლოთ ქართული ენა. ჩვენ მათ ვუხსნით, ის, რომ არ ვიცით ქართული ენა, არა ჩვენი, არამედ განათლების სისტემის პრობლემაა, რადგან გვინდა ქართული ენის სწავლა, თუმცა არ გვაქვს შესაბამისი პირობები.
ენის საკითხთან მიმართებით, ჩვენი მიდგომა არის ასეთი, რომ ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებმა არ უნდა ისწავლონ სახელმწიფო ენა მშობლიური ენის ფასად.
დღევანდელი საქართველოს რეალობაში, ის ახალგაზრდები, რომლებიც საკუთარი მშობლიური ენის ხარჯზე, სწავლობენ ქართულ ენას და დადიან სხვადასხვა ქართულ სკოლაში, სრულყოფილ განათლებას ვერ იღებენ, ვერ სწავლობენ თავის მშობლიურ ენას, საუბარიც კი უჭირთ შემდგომ. განათლების სისტემამ და სახელმწიფომ უნდა შეძლოს ეთნიკური უმცირესობებისთვის ორივე ენაზე სრულყოფილი, ხარისხიანი განათლების მიწოდება,“ - ამბობს აიჰან ჰასანლი.
მისივე თქმით, სოლიდარობის ტურის ფარგლებში ამ ტიპის შეხვედრები ჩატარდება სულ 8 მუნიციპალიტეტში. თელავის შემდეგ შეხვედრები გაიმართება მესტიაში, ბათუმში, ნინოწმინდაში, ხულოსა და მარნეულის მუნიციპალიტეტში.
შეხვედრის მთავარი მიზანი იყო ეთნიკური უმცირესობებისა და ქართველი მუსლიმების წინაშე არსებული პრობლემებისა და გამოწვევების შესახებ დომინანტურ საზოგადოებაში ცნობიერების დონის ამაღლება.
არასამთავრობო ორგანიზაცია „პლატფორმა სალამის“ წევრი აიჰან ჰასანლი SPEQTRI.GE-სთან საუბარში აღნიშნავს, რომ პროექტის ფარგლებში შეხვედრები უკვე გაიმართა ზუგდიდსა და ქუთაისში, თელავი იყო მესამე მუნიციპალიტეტი.
„შეხვედრებზე ვსაუბრობთ ჩვენს პრობლემებსა და საჭიროებებზე, ასევე ვსაუბრობთ სხვადასხვა მნიშვნელოვან თემაზე. ვეცნობით მუნიციპალიტეტების მოსახლეობას.
მარნეულში გვექნება მასშტაბური დასკვნითი შეხვედრა. ღონისძიებას დანარჩენი შვიდი მუნიციპალიტეტიდან შერჩეული სტუმრები დაესწრებიან,“ - ამბობს აიჰან ჰასანლი.
შეხვედრაზე განხილული ერთ-ერთი პრობლემა იყო ეთნიკური უმცირესობების ინტეგრაციის საკითხი.
„ჩვენ ვამბობთ, რომ ინტეგრაციის პროცესი ჯერ არც დაწყებულა, რადგან ის აუცილებელი პირობები, რომლებიც ქმნის რეალურ ინტეგრაციას - ენის პოლიტიკა, განათლების პოლიტიკა, კულტურის პოლიტიკა, საჯარო სექტორში დასაქმების საკითხი, საჯარო სერვისებზე ხელმისაწვდომობა, ჯერ არ არსებობს,“ - განმარტავს აიჰანი.
მისივე თქმით, განსხვავებული პრობლემები აქვთ საქართველოში მცხოვრებ ეთნიკურ აზერბაიჯანელებს, სომხებსა და ასევე ქართველ მუსლიმებსაც.
„ეთნიკურად აზერბაიჯანელების შემთხვევაში, ძირითადი პრობლემებია საჯარო სერვისებზე ხელმისაწვდომობა, საჯარო სექტორში დასაქმება, განათლების სისტემაში არსებული პრობლემები - სტატისტიკის მიხედვით, ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში საბავშვო ბაღების რაოდენობა სამჯერ ნაკლებია, საქართველოს დანარჩენ რეგიონებთან შედარებით.
სკოლებში არის პროფესიონალური კადრების დეფიციტი, ქართულ ენას სრულყოფილად არავინ ასწავლის, სკოლების უმრავლესობა ავარიულ მდგომარეობაშია, სახელმძღვანელოები არ არის სრულყოფილად ნათარგმნი, არ იბეჭდება საქართველოში, ჩამოაქვთ მეზობელი ქვეყნებიდან, ქართული ენის სწავლა ფასიანია, რაც არის პირდაპირი დისკრიმინაცია და ხელს უშლის [ეთნიკურ უმცირესობებს] სახელმწიფო ენის სწავლაში. 1+4 პროგრამის ფარგლებში, ქართული ენის მოსამზადებელი კურსის ღირებულება 2250 ლარს შეადგენს.
გარდა ამისა, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემაა ჩვენი გვარების საკითხი - დღევანდელი კანონმდებლობა არ გვაძლევს საშუალებას, დავიბრუნოთ ჩვენი ავთენტური გვარები,“ - აცხადებს ჩვენთან საუბარში აიჰან ჰასანლი.
განსხვავებული პრობლემები აქვს საქართველოში მცხოვრებ სომხურ თემს. მათ შორისაა, საქართველოს მოქალაქეობის მიღების საკითხი.
აიჰან ჰასანლის განმარტებით, იმ სომეხ მოსახლეობას, რომელიც საქართველოდან მეზობელ ქვეყნებში სამუშაოდ იყო წასული, საქართველოში დაბრუნების შემდეგ, მოქალაქეობის მიღებასთან დაკავშირებით პრობლემები შეექმნა, რადგან ქვეყანაში 2013 წელს „მოქალაქეობის შესახებ“ ახალი კანონი მიიღეს. ამ დოკუმენტის შესაბამისად, საჭირო გახდა ქართული ენის გამოცდის ჩაბარება.
„იქიდან გამომდინარე, რომ ეთნიკურად სომეხი მოსახლეობის უმრავლესობა ასაკოვანია, ვერ აბარებენ შესაბამის გამოცდას და ვერ იბრუნებენ საქართველოს მოქალაქეობას,“ - გვეუბნება აიჰანი.
ქართველი მუსლიმებისთვის უდიდეს პრობლემას მეჩეთების მშენებლობა წარმოადგენს. პლატფორმა სალამი მიიჩნევს, რომ მართალია, ამ კუთხით, კანონმდებლობაში არანაირი პრობლემა არ არსებობს, თუმცა, ასევე არ არსებობს პოლიტიკური ნება, თუნდაც, კერძო ტერიტორიაზე, საკუთარი ხარჯით ააშენონ მეჩეთი.
„ქართველი მუსლიმების თემმა ორი სასამართლო პროცესი მოიგო. პირველი სასამართლო დავა ეხებოდა ბათუმის მუნიციპალიტეტის მერიის მხრიდან მეჩეთის მშენებლობისთვის ნებართვის არგაცემას. სასამართლომ მუნიციპალიტეტის პოზიცია დისკრიმინაციულად შეაფასა.
კიდევ ერთი პრობლემაა ქართველი მუსლიმების კულტურისა და ტრადიციების არაღიარების საკითხი. მაგალითად, არსებობს უამრავი მეჩეთი, რომელიც აშენებულია ორი და მეტი საუკუნის წინ, თუმცა კულტურის სამინისტრო და დღევანდელი კულტურის პოლიტიკა არ აღიარებს მათ. არცერთ მუზეუმში ხულოსა თუ აჭარაში არ არსებობს ქართველი მუსლიმების კულტურასთან დაკავშირებული ინფორმაცია.
აღსანიშნავია, ქართველი მუსლიმების ინტეგრაციის პრობლემაც. ხშირად ისინი დისკრიმინაციის მსხვერპლებიც არიან,“ - ამბობს აიჰან ჰასანლი.
მისივე შეფასებით, მსგავსი სახის შეხვედრები მეტად მნიშვნელოვანია იმისთვის, რომ საზოგადოებამ გაიგოს ჩვენს ქვეყანაში მცხოვრები ეთნიკური უმცირესობებისა და ქართველი მუსლიმი თემის საჭიროებები და პრობლემები.
„მაგალითად, როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, რომ ეთნიკურ უმცირესობებში არსებობს ენის პრობლემა, დომინანტური საზოგადოება მოგვიწოდებს, რომ ვისწავლოთ ქართული ენა. ჩვენ მათ ვუხსნით, ის, რომ არ ვიცით ქართული ენა, არა ჩვენი, არამედ განათლების სისტემის პრობლემაა, რადგან გვინდა ქართული ენის სწავლა, თუმცა არ გვაქვს შესაბამისი პირობები.
ენის საკითხთან მიმართებით, ჩვენი მიდგომა არის ასეთი, რომ ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებმა არ უნდა ისწავლონ სახელმწიფო ენა მშობლიური ენის ფასად.
დღევანდელი საქართველოს რეალობაში, ის ახალგაზრდები, რომლებიც საკუთარი მშობლიური ენის ხარჯზე, სწავლობენ ქართულ ენას და დადიან სხვადასხვა ქართულ სკოლაში, სრულყოფილ განათლებას ვერ იღებენ, ვერ სწავლობენ თავის მშობლიურ ენას, საუბარიც კი უჭირთ შემდგომ. განათლების სისტემამ და სახელმწიფომ უნდა შეძლოს ეთნიკური უმცირესობებისთვის ორივე ენაზე სრულყოფილი, ხარისხიანი განათლების მიწოდება,“ - ამბობს აიჰან ჰასანლი.
მისივე თქმით, სოლიდარობის ტურის ფარგლებში ამ ტიპის შეხვედრები ჩატარდება სულ 8 მუნიციპალიტეტში. თელავის შემდეგ შეხვედრები გაიმართება მესტიაში, ბათუმში, ნინოწმინდაში, ხულოსა და მარნეულის მუნიციპალიტეტში.
მასალის გამოყენების პირობები